شیر یکی از بهترین منابع طبیعی از مواد مغذی است که از حیوانات بدست میآید. علاوه بر محصولات تهیه شده از شیر مانند خامه، ماست، باترمیلک، کره و پنیر، ما همچنین چندین محصول ارزشمند مانند لاکتوز، کازئین، پروتئین وی (whey) و شیر غلیظ شده از آن بدست میآوریم. شیر غنی شده در شاخه مراقبتهای بهداشتی و محصولات غذایی یک مفهوم نسبتاً جدید به حساب میآید. شما میتوانید شیر معمولی را با شیر غنی شده جایگزین سازید. میتوانید پودر شیر معمولی را به شیر خامه کامل افزوده و به عنوان شیر غنی شده استفاده کنید.
شیر غنی شده چیست؟
طبق تعریف استانداردی که از شیر غنی شده به عمل آمده است، این شیر، شیر پاستوریزه است که با یک یا چند ماده مغذی غنی شده باشد. این مواد مغذی معمولاً برخی ویتامینهای مهمی مانند ویتامین A و D را شامل میشود که در ۴۰۰ واحد بینالملل در کوارت (حدود یک لیتر) استاندارد شدهاند. طبق تعریف مشابه، شیر غنی شده، شیری است که با افزودن مواد معدنی و مواد مغذی مضاعف به ویژه ویتامین A، ویتامین D، و ویتامین B کمپلکس مقویتر شده است. همچنین میتوانید شیر غنی شده با کلسیم را که همچنین حاوی مقادیری آهن است را بیابید. برای بدست آوردن شیر غنی شده، شیر کامل معمولی (یک فنجان ۸۰ اونسی) در مقدار حدوداً ۱۰۰ واحد (IUs) غلیظ شده غنی سازی میشود.
موارد استفاده از شیر غنی شده
شما میتوانید شیر معمولی را با شیر غنی شده جایگزین سازید. میتوانید پودر شیر معمولی را به شیر خامه کامل افزوده و به عنوان شیر غنی شده استفاده کنید. این شیر را جهت تهیه قهوه، چای و نوشیدنی شکلاتی استفاده نمایید. همچنین میتوانید جهت تهیه سس (بجای استفاده از آب) در سوپهای کنسروی استفاده کرده، و جهت تهیه کاستارد با پوره سیب زمینی و پنیر مخلوط کنید. رویهمرفته، میتوانید از این شیر درست همانطور که از شیر کامل معمولی استفاده میکنید، بهره ببرید. چنانچه در خصوص میزان کالری آن نگران هستید، در این صورت میتوانید از شیر غنی شده بدون چربی استفاده کنید که همان مواد مغذی را بدن افزودن بر کالری به شما میبخشد. بجای استفاده از شیرهای آماده، پودرهای خاصی در بازار وجود دارد که میتوانید به شیر معمولی افزوده و آن را غنی سازید.
انواع شیر غنی شده
همه ما علاوه بر مصرف شیر بدست آمده از منابع حیوانی مانند گاو، بز، گوسفند و شتر همچنین شیر تهیه شده از منابع گیاهی مانند شیر سویا، شیر برنج، شیر بادام، شیر بادام زمینی و غیره را نیز مصرف میکنیم. تمام این انواع شیر همچنین به شکل غنی شده وجود دارند. این واقعیت تمامی انواع این شیرها را مفیدتر میسازد. به عنوان مثال، شیر برنج غنی شده عمدتاً بخاطر محتوای کربوهیدرات بالای خود مورد استفاده قرار میگیرد. شیر برنج موجود در بازار اغلب با کلسیم، آهن، فولات، ویتامین A، ویتامین D، و ویتامین B کمپلکس غنی سازی میشود. با این حال، افرادی که نسبت به برنج دچار عدم تحمل هستند ممکن است با مصرف آن دچار برخی مشکلات سلامتی شوند. در خصوص خطرات شیر سویا و عوارض جانبی طولانی مدت آن در بدن انسان بسیار گفته شده است. اما اگر فردی شیر سویا غنی شده را به نوع معمولی آن ترجیح دهد، ممکن است بتواند از عوارض جانبی شیر سویا جان به دربرد. با این حال، کودکان زیر ۵ سال بایستی شیر سویا غنی شده را پس از مشورت با پزشک مصرف نمایند.
بیشتر بخوانید: شیر غنی شده
غنی سازی شیر با ویتامین D
در اکثر مواقع، شیر غنی شده موجود در بازار با ویتامین D غنی سازی شده است از اینرو تمام فوائد مواد غذایی حاوی ویتامین D در شیر غنی شده با ویتامین D موجود است. هر فرد به حدود ۲۰۰ واحد ویتامین D در روز نیاز داشته تا سلامت استخوان را حفظ و آن را قویتر سازد. کمبود ویتامین D همچنین مانع جذب کلسیم مورد نیاز جهت برخورداری از استخوانهایی قوی توسط بدن میشود. نور خورشید، ماهی، مرغ و محصولات لبنی بهترین منابع ویتامین D به حساب میآیند. افرادی که بیشتر وقتشان در خانه سپری میشود و یا در مناطق ابری زندگی میکنند میتوانند به شیر غنی شده با ویتامین D متوسل شوند. این کار خطر شکستگی استخوان را کاهش و سلامت آن را افزایش میدهد.
شیر مادر غنی سازی شده
همانطور که همه ما میدانیم، شیر مادر بهترین شیر مغذی است که نوزاد میتواند با آن تغذیه شود. مواد مغذی مورد نیاز نوزادان نارس متفاوت و در واقع بالاتر است. شیر غنی شده برای نوزدان جهت تأمین مواد مغذی کافی بهترین انتخاب است. غنی سازی، میزان کالری در شیر مادر را افزایش میدهد. میتوانید شیر خشک استاندارد را با شیر مادر مخلوط و آنگاه نوزاد خود را با آن تغذیه کنید. با این حال، لازم است که در حین تهیه آن نکات بهداشتی را رعایت کنید. همیشه دستان خود و سر قوطی شیر خشک را پیش از آماده سازی شیر بشویید. همچنین اهمیت دارد که شیرهای استفاده نشده را پس از ۱۲ تا ۲۴ ساعت دور بریزید. جهت تهیه شیر مادر غنی شده، بایستی شیر مادر را به حد دمای اتاق گرم کرده و سپس مقدار پیشنهادی بر روی برچسب از پودر شیر خشک به آن بیافزایید.
نکته: حتماً پیش از مصرف شیر غنی شده با یک پزشک مشورت کنید.
برگرفته از سایت نوترینیت
مترجم: رزیتا ملکیزاده